40’ından Sonra Anne Olmak mı? Neden Olmasın?

“40’ından sonra anne olmak”. Okul hayatının uzaması, kariyer hedefinin ileri yaşlara taşınması, doğum sonrası destek mekanizmalarının zayıflaması, gelecek kaygısının artması. Ne nedenle olursa olsun, hayatımıza son yirmi yılda giren bir gerçek. Üstelik araştırmalar 40 sonrası anne olanların 100 yaşını görme şansının arttığını, hormonal değişikliklerin vücutlarını yenilediğini ve unutkanlık riskini azalttığını gösteriyor. Artık 40 bir tabu olmanın çok uzağında.

“Çok uzun yıllar anne olmak hayal gibi geldi. İşim çok yoğundu, ufukta evlilik görünmüyordu, annem de çalışan kariyer sahibi bir kadındı, çocuk olsa, kime emanet edebileceğimi bile bilmiyordum.”

41 yaşında anne olan Gülay Özel hikayesini böyle özetliyor. Uzun yıllar kariyer basamaklarını tırmanmış. Yurtdışında aldığı eğitimin ardından, Türkiye’de bilişim sektöründe geçirdiği yıllardan sonra eşiyle tanışıp “Acaba anne olmak için çok geç mi kaldım?” sorusu soranlardan.

“Doktora gider gitmez ‘Hormonlarıma baktırmak istiyorum’ dedim. Bana sakin olmamı, ilk etapta hormonlara baktırmanın strese neden olabileceğini, biraz denemenin ardından gerekirse tedavi sürecine girebileceğimizi anlattı. Sakinleştim. Çok geçmeden hamile olduğumu öğrendim. Mucize gibiydi.”

Herkesin hikayesi Gülay gibi kolay değil, o da bunun farkında. Buna karşın hamilelik süreci ve sonrası yaşadıklarını yine de “Zor” olarak niteliyor:

“Geç hamilelikler konusunda farkındalık var mı? Kesinlikle var. Artık insanlar erken yaşlarda çocuk yapabilecekleri bir hayat sürmüyorlar. Onun ötesinde, stres, sağlıksız beslenme hamilelikleri geciktiren diğer faktörler. Hatta kadınlar arasında ‘40 tehlikesi’ diye bir şey olduğunu da bu süreçte öğrendim. Eskiden kadınlar 40’lı yaşlarına geldiklerinde ‘Nasılsa artık bir şey olmaz’ diyerek rahatlar, korunmayı bırakır, sonra ‘Tencere dibi’ denilen çocuklara hamile kalırlarmış. O yüzden 40’lı yaşlar zaten riskli bulunan yaşlar olarak görülüyormuş. Tabii orada, ikinci üçüncü hamilelikler söz konusu. İlk çocuğu 40’larda doğurmak yeni bir durum. O yüzden soruların ardı arkası kesilmiyor. Bu da biraz bunaltabilir.”

Artık acele etmiyoruz

Amerikalı bilim insanları, ileri yaşlarda doğum yapan kadınların 100 yaşını görme şansınız diğer kadınlardan dört kat fazla olduğunu açıkladı.

Son elli yılda kadınların anne olma yaşı giderek arttı, 20, yüzyıl başında 18 olan ortalama 30’lara yükseldi.

Bunun bir nedeni, eğitimin kimi durumlarda 25 yaşına kadar yükselmesi. İşe girme, kariyer hedefi çizme gibi konular da 25 yaş sonrasına erteleniyor. Geniş aile yapısının giderek kaybolması, kreş sisteminden herkesin yararlanamaması çocukların emanet edileceği yerlerin de sınırlanmasına neden oluyor. Bu koşullar altında bir düzen kurmadan çocuk sahibi olmak istemeyenlerin oranı yükseliyor.

Yoğun stres, masa başında mesai, hormonlu gıdaların artışı da çocuk sahibi olmayı geciktiren diğer nedenler. Bunun dışında artık kadınların “40’ından sonra menopoza girerim” algısının yıkılması ve 40 yaş sonrası anneliğin artıları da bu konudaki önyargıların önüne geçiyor.

40 yaşından sonra doğum yapanların salgıladığı östrojen hormonu gebelikle beraber vücudun yenilenmesine de yardımcı oluyor. Yani, 40’ından sonra bebek annenin ömrüne ömür katıyor desek, yeri. Alzheimer, kalp, damar hastalıkları, rahim, meme kolon kanseri riski de azalıyor. Erkek bebek doğuran annelerin vücudunda doğumdan 27 yıl sonra bile bebeğe ait hücreler bulunuyor.

40’ından sonra anne olan kadınlarda kortizon hormonu yükseliyor. Normalde stres anında ortaya çıkan bu hormon annenin daha dinamik, daha aktif olmasını sağlıyor. Doğumla birlikte salgılanan mutluluk hormonu uzun yıllar kadının kendini daha iyi ve mutlu hissetmesini sağlıyor.

Tabii geç annelikle beraber çocuğa ayak uydurma sürecinin getirdiği bir gençlerin dilini yakalama hedefi var ki, o da bir avantaj olarak geri dönüyor.

“Tam zamanı bugünmüş gibiydi”

Meltem Turna, 39 yaşında anne olup, sonrasında yoğun iş temposuna bir sene ara verenlerden. Anne olmanın hamile kalmadan önce aklına gelmediğini, hamile kaldıktan sonra da “Neden daha önce anne olmadım” fikrine kapılmadığını anlatıyor:

“Daha önce yoğun bir tempoya sahiptim. Açıkçası çocuk sahibi olmanın kariyeri engelleyen bir tarafı olduğuna da şahit oldum. Bütün bunlar sanırım beni ‘o istekten’ alıkoydu. Evlendikten bir süre sonra işimi şansa bırakmak istemeyip tüp bebek tedavisiyle çocuk sahibi olduk. Gerçekten zor bir süreçti. Buna karşın geç yaşta anneliğin avantaj olduğunu bile düşündüm.”

Onu böyle düşünmeye itense, tecrübelerini daha iyi ifade edebilecek durumda olması. Kendini iyi anlatabildiğini, eleştirileri daha iyi göğüslediğini anlatıyor:

“Bir gün hastanede muayene için beklerken, bir kadın yaşımı sordu. 39 deyince neden daha önce anne olmadığımı, bir kusurum olup olmadığını deşmeye başladı. Kadına bir süre cevap verdikten sonra, ‘Özel hayatımla ilgili ilk kez gördüğüm birine açıklama yapmam gerektiği hissini size ne veriyor’ dedim. Yanımdan kalktı gitti. Fakat bunun pek çok kadının başına gelen bir durum olduğunu biliyorum. İnsanlar her konu hakkında yargılama ve soru sorma ihtiyacı hissedebilir. Önemli olan, annenin, o kırılgan psikoloji içinde bunu karşılayabilecek enerjiye sahip olması.”

Çevresinde geç anne olduğu için onu kınayanlar da olmuş ama o iyi örneklere bakanlardan:

“Geç anneliği bencillik olarak görenler var. Oysa ne istediğini, nasıl istediğini bilen bir ebeveyn şans da olabilir. Bedensel anlamda kendime çok daha iyi bakmam gerektiğinin farkındayım. Artık sabahlara kadar iş yetiştirme derdiyle oturduğum günler bitti. Ben de düzenli bir yaşama kavuştum ve doktorum bu durumu hayretle karşılıyor. Şeker hastası adayıydım, hamilelik döneminde gösterdiğim özenle, şu an değerlerim kontrol altında. Şimdi çocuğumla dengeli bir ilişkimiz var. Aramızdaki jenerasyon farkı beni daha çok araştırmaya yöneltiyor. Mecburen onun ve arkadaşlarının isteklerini anlamaya, neyi merak ettiklerini görmeye çalışıyorum. Bu da benim açımdan geliştirici bir şey.”

Onlar da geç anne

Oyuncu Füsun Demirel 50 yaşındayken ikizleri Mehmet İlkem ve Aslı Senem’i dünyaya getirdi. 29 yaşında bir kızı olan modacı Esin Maraşlıoğlu 48 yaşında ikinci kez anne oldu. Yeşim Salkım 42 yaşındayken ikinci kızı Ada dünyaya geldi. Zeynep Casalini 41 yaşında ikinci kez anne oldu. Julianne Moore 41 yaşında ikinci çocuğu Liv’i dünyaya getirdi.

Oscar’lı oyuncu Halle Berry 41 yaşında ilk kez anne oldu. Berry 47 yaşında ikinci çocuğunu dünyaya getirdi. Ünlü şarkıcı Mariah Carey 41 yaşındayken ikizleri Monroe ve Moroccan’ı kucakladı.

Dünyada 40 yaşından sonra ilk kez anne olanların sayısı giderek artıyor. İngiltere’de 40 yaş sonrası anne olanların sayısı son 25 yılda iki katından fazla arttı. ABD’de de benzer bir gelişme söz konusu. 2017’de tüm doğum oranları son 30 yılın en düşük noktasına ulaşmışken 40 yaş üstü kadınların çocuk sahibi olmasında artış görülüyor.

40 yaş üstü annelerde yaş farkı artsa da, jenerasyon farkı yakalanmış gibi.